İçindekiler
23.10.2014 tarihli 6563 sayılı Elektronik Ticaretin Düzenlenmesi Hakkında Kanun‘a 07.07.2022 tarihinde Resmi Gazete’de yayınlanan yönetmelik ile ek maddeler eklenmiştir. Böylece elektronik ticaret aracı hizmet sağlayıcının tanımı ve kapsamı yeniden belirlenmiştir.
6563 sayılı kanunun ikinci maddesinin birinci fıkrasına eklenen f bendine göre elektronik ticaret aracı hizmet sağlayıcı: ”Elektronik ticaret pazar yerinde elektronik ticaret hizmet sağlayıcıların mal veya hizmetlerinin teminine yönelik sözleşme yapılmasına ya da sipariş verilmesine imkân sağlayan aracı hizmet sağlayıcı” olarak tanımlanmıştır.
Söz konusu tanımdan anlaşılacağı üzere, elektronik ticaret aracı hizmet sağlayıcı, elektronik pazar ortamı yaratarak e-ticarete zemin hazırlama görevini üstlenmektedir. Trendyol, Hepsiburada gibi platformlar, elektronik ticaret aracı hizmet sağlayıcıya örnek olarak verilebilir. E-ticaret hizmet sağlayıcı, örnekteki veya benzeri platformların ortam sağlaması ve aracılık yapması ile ürününü alıcılara ulaştırma imkanı bulunmaktadır.
Elektronik Ticaret Aracı Hizmet Sağlayıcısının Sorumluluğu
Ticaretin her çeşidinde olduğu gibi elektronik ortamdaki ticari faaliyetlerde de haksız ticari uygulamaların önüne geçilmesi gerekmektedir. Kanun koyucu bu sebeple elektronik ticaret aracı hizmet sağlayıcıya, aracılık hizmeti sunduğu e-ticaret hizmet sağlayıcılarının çıkarlarını koruyarak haksız ticari uygulamalar ile karşılaşmaması için gerekli önlemleri alma sorumluluğu addetmiştir. Böylece e-ticaret hizmet sağlayıcı, imkanlarını zorlayacak veya istemediği bir ticari ilişkinin tarafı olmaktan korunacaktır.
Elektronik ticaret aracı hizmet sağlayıcı, tek başına karar vererek fiyat değişikliği yapamaz veya e-ticaret hizmet sağlayıcılarını kampanya veya indirim yapması hususunda baskı yapamaz. E-ticaret hizmet sağlayıcı ile arasında gerçekleşen ticari ilişkinin şartları yazılı bir şekilde açık ve anlaşılır olmalıdır. Ticari ilişkinin tarafları bu şartlara kolayca erişebilmelidir. Elektronik ticaret aracı hizmet sağlayıcının karşı taraf ile yaptığı sözleşmede geçmişe yönelik tek taraflı değişiklik yapma hükmü bulunduğu takdirde bu hüküm kanunen geçersiz olacaktır ve hukuki sonuç doğurması mümkün olmayacaktır.
E-ticaret hizmet sağlayıcı ile anlaşma gerçekleşmesine rağmen herhangi bir sebeple hizmet verilmediği takdirde, elektronik ticaret aracı hizmet sağlayıcı tarafından bir bedel alınması söz konusu değildir. Elektronik ticaret aracı hizmet sağlayıcı, yapmış olduğu ticari anlaşmayı sebepsiz olarak durduramaz, iptal edemez veya askıya alamaz. Aksi halde hukuki yaptırım ile karşı karşıya kalacaktır.
Elektronik Ticaret Aracı Hizmet Sağlayıcısının Lisans Alma Zorunluluğu
6563 sayılı Kanun’a eklenen ek madde ile, elektronik ticaret aracı hizmet sağlayıcısına elektronik ticaret lisansı alma zorunluluğu getirilmiştir. Lisans almanın belirli şartları bulunmaktadır. Bu şartlar şöyledir;
1-Elektronik ticaret aracı hizmet sağlayıcısının bir takvim yılı net işlem hacmi on milyar Türk lirasının üzerinde olmalıdır.
2-İptal ve iadeler hariç işlem sayısı yüz bin adedin üzerinde olmalıdır.
3-Bu şartlar sağlandığı takdirde lisans almak ve bu lisansı yenilemek zorundadır.
4-Belgenin yeni alınması veya yenilenmesi durumunda lisans ücreti ödenmelidir. Ödenmesi gereken lisans ücreti miktarı, elektronik ticaret aracı hizmet sağlayıcının bir takvim yılında gerçekleşen net işlem hacmine ve işlem sayılarına göre oranlanarak 6563 sayılı Kanun’a eklenen ek maddeler ile belirlenmiştir. Net işlem hacminin artması veya azalması durumunda ödenmesi gereken lisans ücreti de oran olarak artacak veya azalacaktır.
Elektronik Ticaret Aracı Hizmet Sağlayıcısının Yükümlülükleri
6563 sayılı Kanun’a eklenen ek madde ile elektronik ticaret aracı hizmet sağlayıcısının yükümlülükleri hüküm altına alınmıştır. Bilindiği üzere elektronik ticaret aracı hizmet sağlayıcı, hizmet sağlayıcılara ilişkin ekonomik ve ticari faaliyetlerin yapılmasına elektronik ticaret ortamı sağlayan, başka bir deyişle elektronik ticaret pazar yeri oluşturan kişilerdir. Elektronik pazar yeri ortamı aracı hizmet sağlayıcı tarafından oluşturularak bir tür aracılık hizmeti gerçekleştirilir. Hal böyleyken kanun koyucu aracılık hizmeti esnasında uygulanacak yeni hükümler getirmiştir. Şöyle ki;
”Aracılık hizmeti sunduğu elektronik ticaret pazar yerlerinde kendisinin veya ekonomik bütünlük içinde bulunduğu kişilerin markasını taşıyan ya da marka kullanım hakkını haiz olduğu malları satışa sunamaz veya bu malların satışına aracılık edemez. Bu malların, farklı elektronik ticaret ortamında satışa sunulması hâlinde bu ortamlar arasında erişim imkânı sunamaz ve birbirinin tanıtımını yapamaz.
Bu hüküm, toplam satış hasılatının yarısından fazlasını elektronik ticaret dışındaki satışlardan elde eden kişilerin markasını taşıyan veya marka kullanım hakkını haiz olduğu mallar hakkında uygulanmaz.”
İlgili yönetmelikte belirtildiği üzere aracılık hizmeti esnasında kendisinin markasını taşıyan veya ekonomik birlikteliği bulunan kişilerin markasını taşıyan malları satışa sunamaz. Söz konusu malların satışına da aracılık edemez. Kanun koyucu, getirdiği bu hüküm ile elektronik ticaret aracı hizmet sağlayıcının ticari bir ilişki yapmadığını, yalnızca elektronik ticari pazar ortamı oluşturduğunu vurgulamıştır.
Elektronik ticaret aracı hizmet sağlayıcı, Vergi Usul Kanunu‘na tabii olmakla birlikte iş bu kanun kapsamında düzenlediği bilgilere elektronik ticaret pazar yerinde de yer verebilir. Böylece, yönetmelik ile elektronik ticaret aracı hizmet sağlayıcının bilgilendirme yükümlülüğüne bir kolaylık ve alternatif getirilmiştir. Hali hazırda kendilerine ait kurumsal kimlik ve diğer iletişim bilgilerini elektronik ortamda bulundurma yükümlülüğü altındadır.
Elektronik ticaret aracı hizmet sağlayıcı, sahip olduğu yetki ve sorumluluk kapsamında elektronik ticaret ortamında yapmış olduğu görevlerine bağlı işlemlerine ilişkin bilgi, belge, defter ve elektronik kayıtlarını on yıl süreyle saklamakla ve bulundurmakla yükümlü sayılır.
Bu işlemler neticesinde elde edilen kişisel veriler ve benzeri her türlü veri de elektronik ticaret aracı hizmet sağlayıcının koruması altındadır. Bu verilere erişilmesi halinde doğrudan sorumluluğu doğacaktır. İşlem tarihinden itibaren olmak üzere 3 yıl ticari işlemlere ilişkin bilgileri saklama yükümlülüğü altındadır.
Hukuka aykırı içerik ve benzeri olaylara ilişkin şikayetlerde, ispat yükü elektronik ticaret aracı hizmet sağlayıcı ve elektronik ticaret hizmet sağlayıcıdadır. Kanun koyucunun aracıya yüklemiş olduğu önemli bir yükümlülük olarak karşımıza çıkmaktadır. Elektronik ticaret aracı hizmet sağlayıcı, e-ticaret hizmet sağlayıcıdan temin ettiği veya ilgili kurumların erişime açık olan sistemlerinden elde ettiği bilgi ve belgeler ile e-ticaret hizmet sağlayıcının tanıtıcı bilgilerini doğrulamak ile yükümlüdür.
Elektronik ticaret aracı hizmet sağlayıcı, ilgili yönetmeliğin 8. maddesinde sayılan, sipariş ile ilgili ayırt edici bilgileri e-ticaret hizmet sağlayıcıya vermek ile yükümlüdür. Yeni yönetmelik ile elektronik ticaret aracı hizmet sağlayıcılarına çok sayıda yeni yükümlülük getirildiğinden, hali hazırda bu işi yapan ya da yapacak olan kişilerin avukat yardımından faydalanması tavsiye edilmektedir.
Elektronik Ticaret Aracı Hizmet Sağlayıcısının Hukuka Aykırı İçerik Karşısında Sorumluluğu
Hukuka aykırı içerik karşısında elektronik ticaret aracı hizmet sağlayıcısının önemli yükümlülükleri bulunmaktadır. Kanuna yeni eklenen maddelere göre, elektronik hizmet sağlayıcı, kendisi tarafından internet ortamına sunulan içeriğin hukuka aykırı hususlar barındırdığını öğrenir veya bir şekilde haber alırsa, ivedilikle yayımdan kaldırmak ve ilgili makamlara bildirmekle sorumlu tutulmuştur. Elektronik aracı hizmet sağlayıcının böyle bir sorumluluğu bulunmazken kanun koyucu elektronik ticaret aracı hizmet sağlayıcısına, hukuka uygunluğu denetleme konusunda görev addetmiştir.
Elektronik ticaret aracı hizmet sağlayıcı, hukuka aykırı içeriklerden çeşitli yollarla haberdar olabilir. Öncelikle haklarının ihlal edildiğini savunan hak sahibi, hak ihlaline dayalı bir belge sunmak şartıyla şikayette bulunabilir. Elektronik ticaret hizmet sağlayıcı bu şikayeti değerlendirerek yayımdan kaldırıp kaldırmama hususunda bir karar vererek hak sahibine kararını bildirir. Karar mutlaka gerekçeli olmalıdır.
Şikayet üzerine ilgili ürün yayımdan kaldırılabilir. Ancak yayımdan kaldırılan ürünün hukuka uygunluk teşkil ettiği herhangi bir bilgi ve belge ile ispatlanırsa ve yayımdan kaldırılmasına itiraz edilirse, elektronik ticaret aracı hizmet sağlayıcı söz konusu ürünü tekrar yayımlayabilir.
Uyuşmazlık halinde konunun çözüme kavuşmadığını düşünen hak sahibi, ürün sahibi ve diğer tüm ilgililer, genel hükümler doğrultusunda idari ve adli mercilere başvurarak konuyu bu mercilere taşıyabilir. Şikayet veya itirazda bulunmak için hangi hususlara dikkat edilmesi gerektiği ve ne tür bilgiler gerekeceği gibi hususlar yönetmelik ile belirlenmiştir. Bu tür konularda hak kaybına uğramamak için Bilişim Hukuku konusunda uzman hukuk büromuzdan destek almanızda fayda vardır.
