Mesafeli Satış Sözleşmesinde Dikkat Edilmesi Gerekenler

Günümüzde geleneksel alışverişin yerini internet üzerinden gerçekleştirilen hızlı elektronik alışverişler almıştır. Bu durum taraflar açısından oldukça avantajı beraberinde getirse de uygulamada kimi zaman tüketici açısından sorun yaratmıştır. Kanun koyucu bu nedenle tüketiciyi korumak adına birtakım hukuki düzenlemeler yapmıştır. Bu düzenlemelerden biri de mesafeli satış sözleşmesidir. Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun‘da yer alan mesafeli satış sözleşmesi ile uzaktan birbirlerini fiziki olarak görmeksizin bir edimin yerine getirilmesinde anlaşabilir. Mesafeli satış sözleşmesinin en önemli unsuru bu sözleşmenin uzaktan iletişim araçları vasıtasıyla yapılmış olmasıdır. Uygulamada en çok rastlanılan iletişim aracı internettir. Ancak telefon, mektup, televizyon ve faks da sıklıkla uzaktan satış sözleşmesine zemin hazırlamaktadır.

Tüketici öncelikle ön bilgilendirme formunu okumalı ve onaylamalıdır. Tüketicinin korunması bakımından ona sözleşme ile ilgili olarak ön bilgi vererek aydınlatılması amaçlanmıştır. Ön bilgilendirmenin ardından tüketici mesafeli satış sözleşmesini inceler ve onaylar. Tüketicinin onay vermesi ile birlikte süreç tamamlanır ve her iki taraf borç altına girer. Satıcının borcu sözleşme konusu olan malın veya hizmetin yerine getirilmesi iken tüketicinin borcu sözleşmede kararlaştırılan miktarın ödenmesidir. 

Mesafeli Satış Sözleşmesinin Hazırlanması

Mesafeli satış sözleşmesi tek tip değildir. Taraflar sözleşmeyi birlikte hazırlayabilirler. Günlük hayatta ise genellikle satıcı sözleşmeyi önceden hazırlanıp tüketiciye onaylaması için iletir. Örneğin, sık sık internet üzerinden hızlı ve güvenli şekilde alışveriş yaptığımız büyük şirketler ve web siteleri bizlere ürünlerini satmadan önce kendilerinin tek başlarına hazırlamış oldukları ön bilgilendirme formlarını ve mesafeli satış sözleşmelerini onaylamamızı talep etmektedirler.

Sözleşmede yer alacak hususlar somut olayın özelliklerine göre değişiklik arz etse de kimi bilgilerin varlığı tarafların karşılıklı mağduriyet yaşamaması adına büyük önem arz etmektedir. Bu bilgiler; 

• Satıcı ve tüketicinin adı, soyadı ve iletişim bilgileri
• Sözleşmeye konu olan mal veya hizmet hakkında bilgi 
• Sözleşme konusu mal veya hizmetin bedeli ve varsa kargo ücreti gibi ek ücretler
• Ödeme şekli ve planı
• Teslimat adresi
• Teslim alacak kişi
• Teslimat tarihi
• Teslim şekli
• Fatura bilgileri
• Cayma hakkına ilişkin hükümler
• Sözleşmenin fesih şartları

Mesafeli Satış Sözleşmesinde Cayma Hakkı

Mesafeli satış sözleşmesi tarafların eşzamanlı olarak bir arada olmaksızın uzaktan anlaşarak karşılıklı olarak borç altına girmesi suretiyle gerçekleşmektedir. Bu durum uygulamada çoğunlukla tüketici için riskler barındırmaktadır. Kanun koyucu bu nedenle tüketiciyi korumak adına birtakım hukuki düzenlemeler getirmiştir. Tüketiciye mesafeli satış sözleşmesinden cayma hakkının tanınması yükümlülüğü ise bu koruma araçlarından biridir.

Tüketici kural olarak hiçbir ileri sürmeden cayma hakkını kullanma imkanına sahiptir. Ancak taraflar irade serbestisi gereğince cayma hakkına ilişkin özel düzenlemeler yapabilirler. Ancak bu hak sınırsız nitelikte değildir. Yasal süre içerisinde cayma hakkını kullanmaz ise bu haktan feragat etmiş olur. Bu nedenle alıcının da mağduriyet yaşamaması için cayma hakkını kullanma şansı sona erer. Tüketici 14 gün içerisinde hiçbir gerekçe göstermeden cayma hakkını kullanacağını satıcıya bildirmelidir. Gerekçe göstermesine ihtiyaç duyulmaması satıcının bu cayma fikrini onaylayıp onaylamamasının bir önemi olmadığını açıkça ortaya koymaktadır. Böylece tüketici taraf 14 gün içinde cayma hakkını kullanarak hiçbir cezai şart ödemeden sözleşmeden cayabilir. Sözleşmede aksine hüküm var ise cayma hakkını kullanan tarafın cezai şart ödemesi gerekebilir. Cayma hakkı süresi, hizmet ifasına ilişkin sözleşmelerde sözleşmenin kurulduğu gün; mal teslimine ilişkin sözleşmelerde ise tüketicinin veya tüketici tarafından belirlenen üçüncü kişinin malı teslim aldığı gün başlar. Ancak tüketici, sözleşmenin kurulmasından malın teslimine kadar olan süre içinde de cayma hakkını kullanabilir.

Cayma hakkının kullanılması ile birlikte satıcı 15 gün içinde tüketicinin ödemiş olduğu satış bedelini ve tüketiciyi borç altına sokan her türlü belgeyi iade etme yükümlülüğü altına girmektedir. Satıcı bu süreçte tüketiciden hiçbir masraf talep edemez ve bu süreci zorlaştırıcı hareketlerde bulunamaz.

Cayma Hakkının İstisnaları

Kanun koyucu tüketicinin bazı sözleşmelerde cayma hakkını kullanamayacağını hüküm altına almıştır. Ancak irade serbestisi ilkesi gereğince bu tür hükümlerin aksini tarafların kendi aralarında kararlaştırması mümkündür. Lehinize olan hukuki sonuçları elde etmek için hukuki destek almanız büyük önem arz etmektedir. 

Taraflarca aksi kararlaştırılmadıkça tüketicinin cayma hakkına sahip olmadığı durumlar aşağıda yer almaktadır.

1. Fiyatı finansal piyasalardaki dalgalanmalara bağlı olarak değişen ve satıcı veya sağlayıcının kontrolünde olmayan mal veya hizmetlere ilişkin sözleşmeler.
2. Tüketicinin istekleri veya kişisel ihtiyaçları doğrultusunda hazırlanan mallara ilişkin sözleşmeler.
3. Çabuk bozulabilen veya son kullanma tarihi geçebilecek malların teslimine ilişkin sözleşmeler.
4. Tesliminden sonra ambalaj, bant, mühür, paket gibi koruyucu unsurları açılmış olan mallardan; iadesi sağlık ve hijyen açısından uygun olmayanların teslimine ilişkin sözleşmeler.
5. Tesliminden sonra başka ürünlerle karışan ve doğası gereği ayrıştırılması mümkün olmayan mallara ilişkin sözleşmeler.
6. Malın tesliminden sonra ambalaj, bant, mühür, paket gibi koruyucu unsurları açılmış olması halinde maddi ortamda sunulan kitap, dijital içerik ve bilgisayar sarf malzemelerine ilişkin sözleşmeler.
7. Abonelik sözleşmesi kapsamında sağlananlar dışında, gazete ve dergi gibi süreli yayınların teslimine ilişkin sözleşmeler.
8. Belirli bir tarihte veya dönemde yapılması gereken, konaklama, eşya taşıma, araba kiralama, yiyecek-içecek tedariki ve eğlence veya dinlenme amacıyla yapılan boş zamanın değerlendirilmesine ilişkin sözleşmeler.
9. Elektronik ortamda anında ifa edilen hizmetler veya tüketiciye anında teslim edilen gayrimaddi mallara ilişkin sözleşmeler.
10. Cayma hakkı süresi sona ermeden önce, tüketicinin onayı ile ifasına başlanan hizmetlere ilişkin sözleşmeler.

Mesafeli Satış Sözleşmesine Aykırı Davranışlar

Taraflarca yaptıkları mesafeli satış sözleşmesiyle karşılıklı olarak borç ilişkisi altına girerler. Mesafeli satış sözleşmesini imzalamakla birlikte karşılıklı olarak birbirlerine karşı yükümlülükleri doğar. Satıcının yükümlülüğü, sattığı malın veya hizmetin mülkiyetini ya da zilyetliğini alıcıya devretmektir. Alıcının ise kararlaştırılan bedeli satıcıya ödemektir. Taraflar belirledikleri yer ve zamanda eksiksiz şekilde bu yükümlülüklerini yerine getirilmelidir. 

Sözleşmeye aykırılık çeşitli şekillerde olabilir. Mesafeli satış sözleşmesinin yapısı gereğince uygulamada genellikle ürünün veya hizmetin bedeli internet üzerinden alınır ve satıcıya aktarılır. Bu bahiste çok sorun yaşanmamaktadır. Ancak satıcının borcunu zamanında veya yerinde yerine getirmemesi zaman zaman gündeme gelmektedir. Satıcının bedelini tahsil ettiği malı zamanında kararlaştırılan yere gönderimini sağlamamış ise sözleşmeye aykırı davranmış olur. 

Aynı şekilde satıcı mesafeli satış sözleşmesinde yer alan miktar kadar ürün göndermelidir. Aksi takdirde sözleşmeye aykırılık söz konusu olur. 

Mesafeli satış sözleşmesinde tüketiciyi en çok mağdur eden durum kararlaştırılan hizmetin yerine getirilmemesidir. Kararlaştırılan kalitenin veya markanın aksine, tamamen bambaşka bir ürün göndermek, istenmeyen başka bir hizmet yapmak bu duruma örnektir.