İçindekiler
Sosyal medyada marka karalama suçunun karşılığı kanunen tam anlamıyla bulunmamaktadır. Ancak sosyal medya üzerinden bir firmanın veya markanın itibarını zedeleyecek şekilde kötülemek, karalama amacıyla hareket etmek elbette ki suç oluşturacaktır ve birtakım hukuki yaptırımlar ile karşı karşıya kalınacaktır.
Sosyal Medyada Marka Hakkının İhlali
İnternet ortamında marka hakkının ihlal edilmesi mümkündür. Herhangi bir sosyal medya platformunda markanın kötülenmesi, markanın izinsiz olarak sosyal medya üzerinde üçüncü kişiler tarafından kullanılması, sosyal medya reklamlarında markanın izinsiz şekilde kullanımı gibi durumlarda marka hakkının ihlali diğer bir deyişle marka hakkına tecavüz suçu oluşmaktadır. Marka hakkına tecavüz halinde 6769 Sayılı Kanun hükümleri uygulanır.
6769 sayılı Sınaî Mülkiyet Kanunu’nun marka hakkına tecavüze ilişkin cezai hükümler başlıklı 30. maddesinin birinci fıkrasına göre; “Başkasına ait marka hakkına iktibas veya iltibas suretiyle tecavüz ederek mal üreten veya hizmet sunan, satışa arz eden veya satan, ithal ya da ihraç eden, ticari amaçla satın alan, bulunduran, nakleden veya depolayan kişi bir yıldan üç yıla kadar hapis ve yirmi bin güne kadar adli para cezası ile cezalandırılır.” Aynı zamanda haksız rekabete ilişkin TTK ve TBK’da düzenlenen hükümler de uygulama alanı bulacaktır.
Yargıtay 11. Hukuk Dairesi 2014/1725 E., 2014/8632 K. sayılı ilamı ile sosyal medyada marka hakkının ihlali üzerine şöyle bir karar vermiştir: “Mahkemece iddia, savunma ve tüm dosya kapsamına göre; davalı … markalı ibarenin sahibi olan davacı şirketten izin almaksızın davacı markasındaki ibarenin birebir aynısını … hesabında ve internet siteleri içeriğinde kullanmak suretiyle davacı markasına tecavüzde bulunduğu anlaşılmakla, davanın kısmen kabulü ile vaki tecavüzün ref’ine, uzantılarının .com olması sebebiyle Türkiye’den içerik çıkartılması konusunda müdahalede bulunulamayacağı gerekçesiyle davanın kısmen kabulü ile @…, @…, @…, @…, @… isimli … hesaplarına Türkiye’den erişimin engellenmesine, davalının emniyetçe yapılan ekonomik ve sosyal durum araştırması, davalı markasına tecavüz teşkil eden haksız fiilin yoğunluğu gibi deliller ve dosya kapsamı topluca değerlendirildiğinde takdiren 1.000,00 TL manevi tazminatın davalıdan tahsiline karar verilmiştir.”
Sosyal Medyada Firma Karalama Suçu
Sosyal medya üzerinden firmanın kötülenmesi, eleştiri sınırlarını aşacak şekilde ve gerçek dışı yorumlar yapılması kişilik haklarının ihlali ve haksız rekabet olarak değerlendirilir. Sınai Mülkiyet Kanunu’nda marka hakkına tecavüz suçu bulunurken firma karalama suçu ayrı bir kapsama alınmamıştır. Bu sebeple sosyal medyada firma karalama suçu işlendiği takdirde haksız rekabet hükümleri uygulama alanı bulacaktır. Örneğin; marketten meyve suyu satın alan bir kişi, sosyal medya üzerinden paylaşım yaparak ”Aldığım meyve suyunun içerisinden kocaman bir meyve çekirdeği çıktı. Asla bu firmadan alışveriş yapmayın.” şeklinde firmayı karalamıştır. Meyve suyunun içerisinden çekirdeğin gerçekten çıkıp çıkmadığının numune alınarak bilirkişi incelemesi yapılmadan bilinmesinin imkanı yoktur. Ancak bunu gören binlerce sosyal medya kullanıcısı, paylaşımın altına firmayı kötüleyici yorumlar yapmıştır. Bu paylaşım ile firmanın ticari itibarı ciddi şekilde zarar görmüştür. Firmanın savcılığa suç duyurusunda bulunması ile erişimin engellenmesi kararı alınmıştır. İlerleyen zamanlarda ise firmayı karalamaya yönelik paylaşımı yapan kişinin, rakip firmada üst düzey bir görevde çalıştığı ortaya çıkmıştır. Sosyal medyada itibarı zedelenen firma, haksız rekabet hükümlerine dayanarak mahkemeye başvurmuştur.
Yerleşik Yargıtay içtihatlarına göre firmaların da manevi şahsiyetleri bulunmaktadır. Şirketlerin ticari itibarının zedelenmesi için yapılan eylemler kişilik haklarının ihlalini doğuracaktır. Sosyal medya üzerinden firmanın karalanmasına yönelik yapılan paylaşım ve eylemler kişilik haklarını zedeleyecektir.
Firmalara karşı hakaret suçunun işlenmesi mümkün değildir. Kişilik haklarının ihlali gündeme gelebilir. Çünkü tüzel kişilerin de kişilik hakları bulunmaktadır. Dolayısıyla kişilik hakları ihlal edilen tüzel kişiler 5561 sayılı kanun gereği mahkemeye başvurabilir.
Tüzel kişinin şeref ve haysiyeti yanında onun toplumsal itibarı ve ticari hayattaki itibarı da Medeni Kanun‘un 24. maddesindeki korumadan yararlanır. Kişilerin şeref, haysiyet ve itibarını ihlal şekli; suçlama niteliğinde belirli bir olay iddiası olabileceği gibi karalama, iftira, gerçeğe aykırı beyanlar şeklinde de olabilir.
Sosyal Medyada Firma Karalama Cezası
Sosyal medyada firma karalama suçu, haksız rekabet hükümlerine göre cezalandırılır. Haksız rekabet suçu nedeniyle fail, 2 yıla kadar hapis veya adli para cezası ile cezalandırılır. Yargılamada görevli mahkeme ise asliye ceza mahkemesidir.
Türk Ceza Kanunu‘nun 125. maddesine göre; onur, şeref ve saygınlığı rencide edebilecek fiil, isnat ve olgulara karşı kişiler korunarak aykırı davranışlar üç aydan iki yıla kadar hapis veya adli para cezasıyla cezalandırılacaktır. Sosyal medyada firma karalama sebebiyle saygınlığı zedelenen firmalara ilişkin bu hüküm uygulama alanı bulabilecektir.
Firma Hakkında Sosyal Medyada Karalama
Türk Ticaret Kanunu’nun 554. maddesinin 2. fıkrasına göre: ”Rakipler arasında veya tedarik edenlerle müşteriler arasındaki ilişkileri etkileyen aldatıcı veya dürüstlük kuralına diğer şekillerdeki aykırı davranışlar ile ticari uygulamalar haksız ve hukuka aykırıdır.” İlgili kanun hükmü geniş bir hüküm olup firma hakkında sosyal medyada karalama yapılması da bu kapsama girecektir. Aldatıcı veya dürüstlük kuralına aykırı davranış ve ticari uygulamalar, haksız rekabeti oluşturmaktadır. Böylece firma hakkında sosyal medyada karalama yapılması durumunda haksız rekabet hükümleri uygulama alanı bulabilecektir.
İnternet Kanunu olarak bilinen 5651 Sayılı Kanun, karalama kampanyası yaparak kişilik haklarını ihlal eden kişilerin paylaşımlarının kaldırılarak erişimin engellenmesi gibi imkanlar sağlayarak koruma sağlamaktadır. Ancak karalama kampanyası ciddi boyutlara ulaştı ise içeriğin engellenmesi yeterli olmayacaktır. Haksız rekabet hükümlerine dayanılarak dava yoluna gidilebilir.
Sosyal Medyada Karalama Nedeniyle Maddi ve Manevi Tazminat
Sosyal medyada markanın veya firmanın karalanmasına dair içerikler çok hızlı bir şekilde yayılabilir. Böyle bir karalamanın başlamasının ardından ticari sırların ortaya dökülmesi, ticari itibarın zedelenmesi, müşterilerin kaybedilmesi, ürünlerin boykot edilerek alımının durması gibi ciddi sonuçlar ile karşı karşıya kalınabilir. Sosyal medya üzerinden karalamanın hedefi olan marka veya firma, hali hazırda oluşmuş ve sonradan oluşabilecek maddi ve manevi zararlarının tazminini talep edebilir. Maddi ve manevi tazminat istemi ile karalamayı başlatan kişi veya kişilere karşı tazminat davası açabilir.
Kişilik hakkı ihlal edilen kişinin yapılan karalama sebebiyle yıpranması, elem, üzüntü ve acı duyması halinde veya tüm bunların sonucunda malvarlığında eksilme yaşanması halinde mağdur zararının karşılanmasını talep edebilir.
Maddi ve manevi tazminat davasının açılmasından önce delil tespit davası açılması son derece önemlidir. İnternet ortamında işlenen suçlarda dijital deliller derhal ortadan kaldırılabilir.
Sosyal Medyada Karalama Nedeniyle Suç Duyurusu
Sosyal medyada hakkında karalama yapılarak kişilik hakları ihlal edilen mağdur, adli makamlara giderek suç duyurusunda bulunabilir. Türk Ceza Kanunu’nun 125. maddesine göre; onur, şeref ve saygınlığı rencide edebilecek fiil, isnat ve olgulara karşı kişiler korunarak aykırı davranışlar üç aydan iki yıla kadar hapis veya adli para cezasıyla cezalandırılacaktır. Özet olarak kişilik haklarına ve özel hayatına saldırı niteliğindeki davranışlar ceza kanunu sistematiğinde suç olarak düzenlenmiştir. Böyle bir fiilin vuku bulması halinde Cumhuriyet Savcılıklarına suç duyurusunda bulunulabilir.
Cumhuriyet Savcılıklarına başvurularak, karalamanın daha fazla yayılmaması için erişimin engellenmesi kararının alınması talep edilebilir. Yer sağlayıcıdan ve içerik sağlayıcıdan ilgili içeriklerin kaldırılması istenebilir.
Hakkında sosyal medya üzerinden karalama yapılan gerçek veya tüzel kişilerin, ilgililerin cezalandırılması talebi ile yasal yollara başvurularak suç duyurusunda bulunma hakkı vardır. Savcı gerekli görürse söz konusu karalamayı yapan kişi veya kişiler hakkında ceza davası açabilir.
Sosyal medyada marka karalama suçu ve cezası hakkında daha fazla bilgi almak için hukuk büromuzla iletişime geçebilirsiniz.
