İçindekiler
Haksız rekabet tazminat davası konusuna geçmeden haksız rekabetin tanımını inceleyelim. Öncelikle haksız rekabet, Borçlar Hukukunda yer alan haksız fiilin özel bir türüdür. Haksız rekabetin tanımı ise Türk Ticaret Kanunu md.54/2’de yapılmıştır. Bu maddeye göre haksız rekabetin tanımı; “Rakipler arasındaki veya tedarik edenlerle müşteriler arasındaki ilişkileri etkileyen aldatıcı veya dürüstlük kuralına aykırı davranışlar ile ticari uygulamalar” şeklindedir. Türk hukuk sisteminde Türk Borçlar Kanunu (TBK) ve Türk Ticaret Kanunu (TTK)’unda haksız rekabet ile ilgili düzenlemeler yer almaktadır.
Somut olayda hangi hükümlerinin uygulanacağı meselesi de olayın adi veya ticari iş olduğuna göre karar verilerek gerçekleştirilecektir. Adi işlerde TBK hükümleri uygulanırken, ticari işlerde ise TTK hükümleri uygulanır.
Türk Borçlar Kanunu’nda haksız rekabet, haksız fiilden doğan borç ilişkileri ayırımında düzenlenmiştir. Kanun Koyucu böylelikle serbest piyasanın ana unsurlarından olan rekabetin hukuka aykırı bir şekilde gerçekleştirilmesine karşılık hukuki başvuru yolları öngörmüştür. Haksız rekabet tazminat davası bu hukuki başvuru yollarından bir tanesidir.
TBK m. 57’de ; “Gerçek olmayan haberlerin yayılması veya bu tür ilanların yapılması ya da dürüstlük kurallarına aykırı diğer davranışlarda bulunulması yüzünden müşterileri azalan veya onları kaybetme tehlikesiyle karşılaşan kişi, bu davranışlara son verilmesini ve kusurun varlığı hâlinde zararının giderilmesini isteyebilir.” denilmek sureti ile haksız rekabet halinde hangi hukuki yollara başvurulabileceği belirtilmiştir. Maddenin ikinci fıkrasında ise “Ticari işlere ait haksız rekabet hakkında Türk Ticaret Kanunu hükümleri saklıdır.” hükmü yer almaktadır. Böylelikle ticari işlerde Türk Ticaret Kanunu hükümleri uygulanacaktır.
Bunun yanı sıra TTK’da ise haksız rekabet hükümleri 54. ve 63. maddeleri arasında düzenlenmiştir. TTK md. 54’te haksız rekabetin kapsamı belirlenirken, md.55’te haksız rekabet halleri örnek olarak sayılmıştır. Somut olayın özelliklerine göre başka haksız rekabet halleri de oluşabilir. Bu sebeple, TTK md. 55’te sayılan hallerin dışında hangi durumun haksız rekabet teşkil edip etmeyeceğine hakim takdir yetkisini kullanarak tayin edecektir.
Haksız Rekabet Tazminat Davası Örnekleri
TTK md. 55’te yer alan başlıca haksız rekabet tazminat davası örnekleri altı başlık halindedir. Bu dava örnekleri şunlardır;
1.) Dürüstlük kuralına aykırı reklamlar ve satış yöntemleri,
a.) Başkalarını veya onların mallarını haksız bir şekilde kötüleme,
b.) Kendisi veya işletmesi hakkında gerçek dışı ve yanıltıcı açıklamalarda bulunma,
c.) Malların ve iş ürünlerinin yararlarını ve tehlikelerini gizlemek sureti ile müşteriyi yanıltma,
d.) Başkasının malları, iş ürünleri, faaliyetleri veya işleri ile karıştırılmaya yol açan önlemler almak,
2)Sözleşmeyi ihlale veya sona erdirmeye yöneltmek;
a.) Müşterileri kendisi ile bizzat sözleşme yapabilmek için yapmış oldukları sözleşmeye aykırı davranmaya yöneltmek,
b.) İşçileri, vekilleri veya diğer yardımcı kişileri, işverenlerinin veya müvekkillerinin üretim ve iş sırlarını ifşa etmeye veya ele geçirmeye yöneltmek,
3.) Başkalarının iş ürünlerinden yetkisiz yararlanmak,
a.) Kendisine emanet edilmiş teklif, hesap veya plan gibi bir iş ürününden yetkisiz yararlanmak,
4.) Üretim ve iş sırlarını hukuka aykırı olarak ifşa etmek,
5.) İş şartlarına uymamak,
6.) Dürüstlük kuralına aykırı işlem şartları kullanmak.
Yukarıda örnek olarak saydığımız haksız rekabet hallerinde veya diğer haksız rekabet hallerinde haksız rekabet tazminat davası açılması mümkündür.
Haksız Rekabet Yargıtay Kararları
Şimdi haksız rekabete ilişkin verilen Yargıtay kararlarını inceleyelim:
Öncelikle Yargıtay, haksız rekabet davası açabilmek için uygun illiyet bağı aramaktadır (YHGK E.2007/11-965, K. 2007/961, T. 12/12/2007). Bu sebeple haksız rekabete konu fiil ile zarar veya zarar tehlikesi arasında illiyet bağını kurmak gerekmektedir.
Yargıtay 11. HD karşılaştırmalı reklamlarla ilgili kararlar vermiştir. Bu kararlardan bir tanesinde Yargıtay 11. HD, objektif iyi niyet kurallarına aykırı olmadıkça karşılaştırmalı reklamın haksız rekabet oluşturmayacağı kararını vermiştir. (11. HD, 9.10.1989, E. 1988/7434, K. 1989/5174)
Bununla birlikte Yargıtay 11. HD tespit edilen fiyattan aşağıda yapılan ucuz ekmek satışının haksız rekabet oluşturduğuna hükmetmiştir. Söz konusu kararda Yargıtay 11. HD “tespit edilen fiyattan daha ucuza ekmek satılması eyleminin TTK’nin 55/1-e maddesi uyarınca aynı işi yapanlara karşı haksız rekabet teşkil ettiği”kararını vermiştir. (11. HD 2016/12821 E. 2017/6321 K.)
Başka bir kararında ise Yargıtay 11. HD için belli bir ürünü üreten işletmeler arasında haksız rekabetin oluşması için ortalama tüketici nezdinde karıştırılma ihtimaline yol açması gerektiğine hükmetmiştir. (11. HD 2021/89 E. 2021/3954 K.)
Haksız Rekabet Nedeniyle Maddi Tazminat
Haksız rekabete uğrayan gerçek veya tüzel kişilerin açabileceği birçok dava çeşidi (TTK md.56) bulunmaktadır. Bu davalardan bir tanesi de haksız rekabet uğrayan gerçek veya tüzel kişinin zararlarının tazmini için açılan maddi tazminat davasıdır. Maddi tazminat davası açabilmek için zarar görme şartı aranmamaktadır. Çünkü TTK md. 56’ya göre zarar görme tehlikesi yaşayanlar da haksız rekabet davaları açabilecektir.
Aynı maddeye göre maddi tazminat davası açabilmek için ayrıca fail veya faillerin kusurlu olmaları gerekmektedir. Haksız rekabet fiillerinin tespiti, meni ve eski hale getirilmesi davalarında ise kusur şartı aranmamaktadır. Haksız rekabete uğrayan gerçek veya tüzel kişiler gerçek zararını, yoksun kalınan karı ve gelecekteki zararı maddi tazminat olarak talep edebilirler. Ayrıca TTK m. 58/1/e bendine göre haksız rekabete uğrayan gerçek veya tüzel kişiler haksız rekabet sonucunda davalının elde etmesi mümkün görülen menfaatin karşılığını isteyebilirler.
Haksız rekabet tazminat davası ile maddi tazmin talebinde bulunan kişiler aynen ve/veya nakden tazmin talebinde bulunabilirler. Söz konusu kişiler sadece aynen veya nakden tazmin isteminde bulunabileceği gibi aynen ve nakden tazmin taleplerini birlikte yapabilirler.
Haksız Rekabet Nedeniyle Manevi Tazminat
Haksız rekabet nedeni ile açılabilecek dava türlerinden bir tanesi de TTK md. 56/1/e bendinde yer alan manevi tazminat davasıdır. Bu hükme göre haksız rekabete uğrayan gerçek veya tüzel kişiler TBK md.58’de yer alan şartların varlığı halinde manevi tazmin isteminde bulunabilecektir.
Buna göre haksız rekabet eyleminden zarar gören kişinin manevi tazminat talep edebilmesi için ayrıca kişilik haklarına saldırı olması gerekmektedir. Haksız rekabet manevi tazminat davası ile haksız rekabet eylemi nedeni ile haksız rekabete uğrayan kişinin çektiği acı, elem ve ıstırap giderilmesi amaçlanmaktadır.
Manevi tazminat davası açabilmek için fail veya faillerin kusurlu olmaları gerekmektedir. Manevi tazminat davası açabilmenin bir diğer şartı ise haksız rekabet eylemi ile manevi zarar arasında illiyet bağı kurulması gerekmektedir.
Haksız Rekabet Tazminat Davası Zamanaşımı
Haksız rekabet nedeni ile açılan tazminat davalarında zamanaşımı süreleri için iki farklı durum bulunmaktadır. Bu hususta haksız rekabete hangi kanun hükümlerinin uygulanacağı önem kazanmaktadır. Haksız rekabete TBK hükümlerinin uygulanması halinde uygulanması gereken zamanaşımı süresi genel zamanaşımı süresidir. Genel zamanaşımı süresi de TBK md.72’de yer alan haksız fiilere uygulanan zamanaşımı süreleridir.
Söz konusu hükme göre; tazminat istemi, zarar görenin zararı ve tazminat yükümlüsünü öğrendiğitarihten başlayarak iki yılın ve her hâlde fiilin işlendiği tarihten başlayarak on yılın geçmesiyle zamanaşımına uğrayacaktır. Ancak aynı maddenin devamında tazminatın ceza kanunlarının daha uzun bir zamanaşımı öngördüğü cezayı gerektiren bir fiilden doğduğu durumlarda ceza zamanaşımının uygulanacağı hükmü bulunmaktadır.
Bunun yanında haksız rekabet fiili ticari bir işten kaynaklanması halinde TTK hükümleri geçerli olacaktır. TTK’da yer alan zamanaşımı hükümleri ise TTK md. 60’ta düzenlenmektedir. Bahse konu hükme göre davaya hakkı olan tarafın hakları, bunların doğumunu öğrendiği günden itibaren bir yıl ve her hâlde bunların doğumundan itibaren üç yıl geçmekle zamanaşımına uğrayacaktır. Ancak aynı maddenin devamında haksız rekabet fiilin suç olduğu durumlar için farklı bir düzenleme yapılmıştır. Haksız rekabet fiilin konusu suç olduğu durumlarda ceza kanunlarının daha uzun bir zamanaşımı öngörmesi halinde ceza zamanaşımının uygulanacağı hükmü bulunmaktadır.
Haksız rekabetten kaynaklanan tazminat ile alakalı hususlarla karşılaşılması halinde haksız rekabet hukuku alanında uzman avukat kadromuzdan destek alabilirsiniz.
