İçindekiler
Günümüzde ticareti kendi adına değil de kurduğu şirketi adına yapanların sayısı bir hayli fazladır. Bunun bir sonucu olarak da birçok farklı şirket türü ortaya çıkmıştır. Bu şirketler, genel olarak şahıs şirketi ve sermaye şirketi ayrımına tabidir. Bu ikili ayrımın alt kollarında farklı şirket türleri mevcuttur. Buradaki en önemli ayrım, şirketin kurucusu (ortağı) olan kimsenin şirket borçlarından sorumluluğu noktasındadır. Şahıs şirketlerinde ortaklar, şirketin tüm borçlarından bütünüyle ve şahsen sorumludur. Şahıs şirketi türlerinden biri komandit şirkettir (komandit ortaklık). Bu yazımızda ise komandit ortaklıkta mali ilişkileri inceleyeceğiz.
Komandit Ortaklığın Tanımı
Şahıs şirketlerinin bir türü olan komandit ortaklıkta iki farklı ortaklık türü mevcuttur. Bunlardan biri komandite ortaktır. Komandite ortak, şirket borçlarından şahsen ve tüm malvarlığıyla sorumludur. Buna karşılık komanditer ortağın sorumluluğu ise sınırlıdır. Komanditer ortak, şirkete karşı taahhüt ettiği ancak ödemediği sermaye miktarında sorumludur.
Diğer şahıs şirketlerinden ayrı olarak komandit ortaklıkta tüzel kişilerin ortaklığa katılması mümkündür. Ancak tüzel kişinin komandite ortak olma hakkı yoktur. Tüzel kişiler yalnızca komanditer ortak olabilir.
Kural olarak komandit ortaklık şahıs şirketidir. Ancak komandit şirketin sermayesi paylara bölünmüş ise bu durumda şirket sermaye şirketi sayılır.
Ortakların birbirlerine karşı hak ve yükümlülükleri konusunda şirket sözleşmesinin hükümleri saklıdır. Ancak sözleşmede hüküm yoksa kolektif şirketlere ilişkin Türk Ticaret Kanunu hükümleri uygulama alanı bulur.
Komandit Ortaklıkta Sermaye
Komandit ortaklıkta bütün ortakların taahhüt ettikleri sermayeyi şirkete getirmesi zorunludur. Bu sermayenin nakit para olması şart değildir. Nakit para dışında şunlar da sermaye için elverişli değerlerdir:
- Alacak, kıymetli evrak ve sermaye şirketlerine ait paylar,
- Fikrî mülkiyet hakları,
- Taşınırlar ve her çeşit taşınmaz,
- Taşınır ve taşınmazların faydalanma ve kullanma hakları,
- Ticari işletmeler,
- Haklı olarak kullanılan devredilebilir elektronik ortamlar, alanlar, adlar ve işaretler gibi değerler,
- Maden ruhsatnameleri ve bunun gibi ekonomik değeri olan diğer haklar,
- Devrolunabilen ve nakden değerlendirilebilen her türlü değer.
Komanditer ortağın şirket borçlarından sorumluluğu, taahhüt ettiği sermayenin henüz ödemediği kısmıyla sorumludur. Komanditer ortağın 75.000 TL sermaye taahhüt ettiğini ve bunun 50.000 TL tutarındaki kısmını ödediğini varsayalım. Bu durumda komanditer ortağın şirket borçlarından sorumluluğu, ödemediği 25.000 TL tutarındaki sermaye ile sınırlıdır. Şirket alacaklılarının komanditer ortağa başvurmaları için şirketin sona ermiş olması veya şirket hakkındaki icra takibinin semeresiz kalmış olması gerekir. Dolayısıyla bu halde alacaklılar, komanditer ortağa karşı, ödememiş olduğu 25.000 TL için yasal yolları başvuru hakkı elde eder.
Komandit Ortaklıkta Kâr ve Zarar
Komandit ortaklığın gerçekleştirdiği ticari faaliyetler sonunda elde ettikleri kâr ve zararın paylaşımı konusunda ortakların takdir hakkı vardır. Dolayısıyla ortaklar bunu istedikleri gibi belirleyebilirler. Bu husus şirket sözleşmesinde yer alır. Ancak sözleşmede hüküm yoksa, bu durumda eşit paylaşım söz konusu olur.
Eşit paylaşım halinde, hem komandite hem de komanditer ortaklar kâr ve zarara eşit ölçüde dahil olurlar. Dağıtım işini şirket içinden veya dışından birinin yapması mümkündür. Bunu yapacak kişinin hakkaniyete uygun hareket etmesi gerekir. Aksi takdirde mahkeme yoluyla yaptığı işlemlerin geçersiz hale gelmesi söz konusu olur.
Sözleşmede kâr ve zararın paylaşımına ilişkin hükümler varsa bu durumda sözleşme hükümlerine uymak zorunludur. Mesela kâr ve zararın %60’ının komandite, kalanının komanditer ortaklara ait olacağı kararlaştırılabilir. Bu durumda kâr ve zararın %60’ı komandite ortaklara, kalanı komanditer ortaklara ait olur. Sözleşmede sadece kâr veya zarar için hüküm varsa, diğeri için de aynı kural uygulama alanı bulur. Yani örneğin kâr için mevcut hüküm kıyasen zarar için de geçerli olur.
Faiz, Masraf ve Ücret Talep Etme Hakkı
Komandit ortaklıkta ortakların şirketin kârından pay isteme hakları mevcuttur. Ancak ortağın nev’ine göre burada bazı özel durumlar vardır. Komanditer ortak, yıl sonunda kâr payı ve sözleşmede hükmü var ise faizini isteme hakkına sahiptir. Ancak bunun için koyduğu sermayenin eksiksiz olması gerekir. Taahhüt ettiği sermayenin tamamını karşılamayan komanditer ortağın önce bu eksikliği gidermesi gerekir. Böyle bir durumda payına düşen kâr payı ve faizi, eksik sermaye yerine geçer.
Komanditer ortak, taahhüt ettiği sermayeyi eksiksiz karşıladığında şirket sözleşmesine göre hak ettiği kâr payını ve faizini alır. Sonradan şirkette bir zarar meydana gelmesi halinde, bu zararın telafisi için komanditer ortağın aldığı payı geri verme zorunluluğu yoktur. Bu pay usulsüz tahakkuk sonucu ortaya çıkmışsa da aynı durum geçerlidir.
Tasfiye Hakkı Payı ve Borcu
Komandit ortaklık kolektif şirkette olduğu gibi tasfiye ile sona erer. Tasfiyenin iki şekilde gerçekleşmesi mümkündür: iflas hükümlerine göre ve Ticaret Kanunu’na göre.
İflas yolu, şirketin alacaklarının borçlarını karşılamadığı durumlarda söz konusu olur. Bu durumda şirket mahkeme kararıyla iflas etmiş olur ve iflas memurları tarafından tasfiye süreci işletilir.
Ticaret Kanunu’na göre tasfiyede ise şirket alacakları borçları karşılamaya yeterlidir. Bu halde şirketin bütün ortakları tasfiye memuru sıfatını kazanır. Komandite ortakla komanditer ortak arasında bu noktada herhangi bir fark yoktur. Şirket bütün borçlarını ödedikten sonra kalan para ortaklara ait olur.
Komandit ortaklıkta mali ilişkiler hakkında yazmış olduğumuz bu yazı bilgilendirme amaçlıdır. Hukuki yorum ya da tavsiye içermemektedir. Herhangi bir sorununuz olduğunda uzman bir avukattan destek almanızı öneririz.
