İçindekiler
Mağazadan alınan ürünün iadesi kaç gündür şeklindeki sorular tüketicilerin en çok merak ettiği sorular arasında yer almaktadır. Tüketici Hukuku açısından cayma hakkı memnun kalınmayan bir mal veya hizmetin geri verilmesi için bu hizmet ya da malı alan kişiye sunulan bir hak olarak tanımlanmaktadır. Bu makalemizde hukuki bağlamda tüketicinin; yapmış olduğu alışverişlerden sonrasında cayma hakkını, hangi hallerde ve nasıl kullanabileceğini, hakkın sınırlarını açıklayacak olup mağazadan alınan ürünün iadesi kaç gündür sorusuna cevap vereceğiz. Mağazadan alınan ürünün aldıktan sonraki cayma hakkını geniş bir perspektiften incelemek, geleneksel alışveriş ve uzaktan alışveriş diye nitelendirdiğimiz mesafeli satışlar bakımından ayrı ayrı değerlendirmek isabetli ve elzem olacaktır.
Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun
Yürürlükte bulunan 6502 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkındaki Kanun’un çıkarılmasında güdülen amaç, tüketicilerin ekonomik çıkarlarını en yüksek menfaatlerini gözetecek şekilde korumaktır. Bu kapsamda, tüketicilerin zararlarının tazmini, Kanun’un temel mevcudiyet nedenlerinden biridir. Ancak, tüketicilerin zararlarının tazmin edilmesi, temel olarak satın aldığımız mal ya da hizmetin ayıplı, kusurlu olması şartına bağlanmıştır. “Sehpanın rengini beğenmedim”, “bu ayakkabının bir benzeri bende varmış”, “bu oyuncağı çocuğum beğenmedi”, “eşim mobilya takımını almamı desteklemedi” ya da “bu televizyon duvara oldukça büyük geldi” şeklindeki gerekçelerle, satın aldığımız malları geri vermek ya da değişiklik yapmak her vakit olası değildir. Satın aldığımız bir malı sonradan geri vermek ya da değişiklik yapmak şeklinde seçimlik yasal haklarımızı kullanmak için temel koşul, en önce malın ayıplı mal olmasıdır.
Geleneksel alışverişlerde kullanılan temel yöntem, satıcı ile alıcının karşılıklı olarak bir araya gelerek malı ya da hizmeti görerek alışverişin gerçekleşmesidir. Alışverişlerde birçoğumuz, satın alacağımız mala dokunarak, üstüne oturarak, üzerimize/ayağımıza giyerek, hatta yakışmış mı diye aynada kendimize bakarak, ara sıra de satıcı ile pazarlık yaparak satın almaya karar veririz. Günümüzde, geleneksel alışveriş şekilleri haricinde, satıcı ile alıcının karşılıklı olarak bir araya gelmeden gerçekleşen uzaktan satışların (web üstünden meydana getirilen satışlar şeklinde) varlığı, tüketicileri ekonomik açıdan koruyucu, yasal tedbirleri almayı mecbur kılmıştır. Bu açıdan 6502 sayılı Kanun, muayyen yöntemlerle meydana getirilen alışverişlerde, mal ayıplı mal olmasa bile, tüketiciye cayma hakkı tanımıştır. Mağazadan alınan ürünün iadesi kaç gündür sorusu da tam olarak burada devreye giriyor.
Hangi İşlemlerden Cayma Hakkım Var?
Mağazadan alınan ürünün iadesi kaç gündür sorusunu yanıtlamadan evvel hangi durumlarda tüketiciye cayma hakkının tanındığını anlatmakta fayda vardır. Bu durumlar aşağıdaki gibidir:
❖ İnternet, televizyon ya da telefon üstünden yapmış olduğunuz mesafeli alışverişlerinizde cayma hakkınızı kullanabilirsiniz.
❖ Taksitli alışverişlerinizde, ancak buradaki taksit kavramı satıcının onayı ile satıcı ile alıcı arasında gerçekleşen geleneksel taksitli satış sonucu yapmış olduğunuz alışverişlerde cayma hakkı kullanılabilir.
❖ Satıcının işyeri olarak adlandırılamayan işyeri dışı yerlerdeki pazarlamacılık faaliyetleri sonucunda yaptığınız alışverişlerinizde cayma hakkınız bulunmaktadır.
Mağazadan alınan ürünün iadesi kaç gündür sorusunun bu denli merak edilmesinin nedeni internet aracılığıyla yapılan alışverişlerde belli sürelerin öngörülmüş olmasıdır. Nitekim tüketiciler, uzaktan meydana getirilen alışverişlerde (İnternet, telefon yöntemiyle şeklinde) 14 gün, kapıdan satışlarda yeniden 14 gün ve taksitli alışverişlerde ise 7 gün içinde, hiçbir gerekçe ileri sürmeksizin ve cezai koşul ödemeksizin cayma hakkına sahiptir. 14 günlük süre, satın alınan bir ürün ise ürünün tüketiciye teslim edilmiş olduğu gün, bir hizmet ise sözleşmenin kurulduğu gün başlar. Ancak satıcı tarafınca, tüketicinin cayma hakkı mevzusunda noksan veya yanlış bilgilendirilmesi niteliğinde tüketicin cayma hakkını kullanımı 14 günle sınırı olan kalmayıp, 1 yıla kadar uzayabilir. Yine 14 günlük cayma hakkı alışveriş tarihinden ürünün teslim evveliyatına kadar olan müddette de kullanılabilir.
Cayma Hakkının Bildirimi
Tüketici tarafınca cayma hakkının kullanıldığı, süresi arasında, yazılı olarak satıcıya bildirilmelidir. Satıcının ise tüketicinin cayma bildirisini aldığına dair teyit bildiriminde bulunma ve ürün bedelini, istek tarihinden itibaren, 14 gün arasında, tüketicinin satın alırkenki ödeme biçimine müsait olarak ve hiç bir ödenti yapmaksızın, tek seferde geri verme yükümlülüğü bulunur. Buradaki mühim olan husus internetten meydana getirilen alışverişlerde tüketicinin hiçbir gerekçe göstermeksizin veya hiçbir cezai koşul ödemeksizin cayma hakkını kullanabilmesidir. Uygulamada birtakım satıcıların “iade yoktur”, “ancak gövde değişimi” şeklindeki yaklaşımları hukuk dışı, tüketicinin haklarını ihlal edici niteliktedir. Satıcının tüketicinin cayma hakkını kullanmasına engel olacak nitelikteki ödenti, masraf, kargo tutarı ismi altında ileri sürdüğü ifadeler ya da sözleşmeye koyduğu maddeler geçersizdir.
Ek olarak internetten meydana getirilen alışverişlerde de tüketicinin cayma hakkının istisnaları bulunur: Son kullanma zamanı kısa olan ve acele bozulan mamüller veya ambalajı açıldıktan sonrasında hijyen açısından müsait olmayan ürünlerle, tüketicinin gereksinim ve taleplerine uygun olarak hususi hazırlanmış mamüller ile ambalajı açılmış olması halinde kitap, dergi, dijital içerik veya bilgisayar sarf malzemeleri, kopyalanma tehlikesi sebebiyle, cayma hakkı kapsamı haricinde sayılan ürünlerdir. Belirli bir tarih ya da dönemde kullanılması ihtiyaç duyulan konaklama, eşya taşıma, vasıta kiralama veya eğlence şeklinde hizmetler için de tüketicinin cayma hakkı bulunmuyor. Ancak bütün bu istisnalar tüketicinin gerekçesiz cayma hakkının istisnaları olup tüketicinin ayıplı mal ve hizmetlere ilişik hakları korunmaktadır. Tüketici cayma hakkını kullanırken, satın almış olduğu malı sadece olağan bir gözden geçirmenin gerektirdiği seviyede kullanabilir; aksi takdirde tüketici cayma hakkını kullanamaz.
Mağazadan Alınan Ürünler Yönünden Cayma Hakkı
6052 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkındaki Kanunda, mağaza ya da firmadan görerek satın alınan ürünlere cayma hakkı tanınmamıştır. Bu kanun uyarınca mağazalara böyle bir iade alma yükümlülüğü getirilmemiştir. Ancak;
- Satın alınan mal hakkında siz ve mağaza arasında iade konusunda hususi bir anlaşma ya da sözleşmesel bir durum bulunuyor ise,
- Ürünün satın alındığı mağazada iade hakkı ya da pişmanlık hakkı tanınmış olması konusunda yazılı olarak verilmiş bir beyan mevcutsa,
- Ürünün satın alındığı mağazada iade hakkı ya da pişmanlık hakkı tanınmış olduğu herkesçe resmi olarak biliniyorsa,
Mağazadan satın almış olduğunuz ürünü iade edebilirsiniz. Mağazadan alınan ürünün iadesi kaç gündür sorusunun cevabı bu kapsamda şu şekilde cevaplanabilir: Bazı mağazalar 15 (on beş) gün içinde satın alınmış ürünü koşulsuz olarak aynen iade alırken birtakım mağazalar 7 bir hafta arasında bazıları ise aynı gün koşulsuz olarak ürün iadesi yapmaktadır. Ancak bu iadelerin şartlarını ve sürelerini tamamen mağazalar kendi firma politikalarına uygun olarak kendi inisiyatifleri doğrultusunda müşteriye bir itimat ya da jest olarak sağlamaktadır.
Cayma Hakkının Kullanılması
Mağazadan alınan ürünün iadesi kaç gündür ve mağazadan iade nasıl yapılır sorusunu yanıtlamaya devam ediyoruz. Mağazadan görerek alınan ürünün iade prosedürü tamamen firma politikasına bağlıdır. Yani iade süresini belirleyecek olan yeniden mağazadır. Özetle; yukarıdaki hususlar hariç mağazadan alınan ürünün iadesinin mecbur olduğu mevzusunda 6052 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkındaki Kanunda bir yargı bulunmamaktadır. Tabii ki bu ayıplı ürünün iadesi ancak ve ancak şartların varlığı durumunda gerçekleşebilmektedir. Ayıplı mal tanımı TKHK ile yapılmıştır. Buna göre belirttiğimiz durumlarda da satın alınan malın ayıplı olduğu kabul edilmektedir:
1-Satıcı tarafınca bildirilen hususlara aykırı veya teknik düzenlemesinde tespit edilen herhangi bir özelliğe aykırı olan,
2- Muadili olan mallarda olduğu gibi aynı kullanım amacını karşılayamayan,
3-Tüketicinin ortalama bir tüketici gibi maldan beklediği yararları azaltan yada ortadan kaldıran maddi, hukuki yada ekonomik eksiklerin bulunması durumların malın ayıplı olduğu kabul edilir.
Ayıplı ürün alan tüketicinin Kanunda belirlenen bazı seçimlik hakları vardır. Bunlar alakalı Kanunun 11. maddesinde belirtilmiştir. Kanuna göre tüketici bu seçimlik haklardan birini kullanma hakkına sahiptir. Bu haklar ise kısaca sözleşmeden dönme, ayıp oranında indirim, parasız onarım ya da ücretsiz değişimdir. Mağazadan alınan ürünün iadesi kaç gündür sorusunun yanıtını verdikten sonra bu bilgileri de bilmeniz yararınıza olacaktır.
Tüketici bu seçimlik haklardan birini kullanacağını satıcıya bildirdiği takdirde satıcı bunu yerine getirmekle mükellef olacaktır. Seçimlik haklardan birisi kullanılmasına karşın satıcı gerekeni yerine getirmez ise bu durumda hukuki süreç başlayacaktır. Bu noktada satın alınan ürünün bedeli ehemmiyet taşımaktadır. Ürün bedeline göre Tüketici Hakem Heyetine ya da Tüketici Mahkemesine müracaat olası olacaktır. Bu konularda daha detaylı bilgi için uzman bir avukattan destek almanızı öneririz.
