İçindekiler
Günümüzde ticareti kendi adına değil de kurduğu şirketi adına yapanların sayısı bir hayli fazladır. Bunun bir sonucu olarak da birçok farklı şirket türü ortaya çıkmıştır. Bu şirketler, genel olarak şahıs şirketi ve sermaye şirketi ayrımına tabidir. Bu ikili ayrımın alt kollarında farklı şirket türleri mevcuttur. Buradaki en önemli ayrım, şirketin kurucusu (ortağı) olan kimsenin şirket borçlarından sorumluluğu noktasındadır. Şahıs şirketlerinde ortaklar, şirketin tüm borçlarından bütünüyle ve şahsen sorumludur. Şahıs şirketi türlerinden biri komandit şirkettir (komandit ortaklık). Bu yazımızda ise komandit ortaklıkta kişisel ilişkileri inceleyeceğiz.
Komandit Ortaklığın Tanımı
Şahıs şirketlerinin bir türü olan komandit ortaklıkta iki farklı ortaklık türü mevcuttur. Bunlardan biri komandite ortaktır. Komandite ortak, şirket borçlarından şahsen ve tüm malvarlığıyla sorumludur. Buna karşılık komanditer ortağın sorumluluğu ise sınırlıdır. Komanditer ortak, şirkete karşı taahhüt ettiği ancak ödemediği sermaye miktarında sorumludur.
Diğer şahıs şirketlerinden ayrı olarak komandit ortaklıkta tüzel kişilerin ortaklığa katılması mümkündür. Ancak tüzel kişinin komandite ortak olma hakkı yoktur. Tüzel kişiler yalnızca komanditer ortak olabilir.
Kural olarak komandit ortaklık şahıs şirketidir. Ancak komandit şirketin sermayesi paylara bölünmüş ise bu durumda şirket sermaye şirketi sayılır.
Ortakların birbirlerine karşı hak ve yükümlülükleri konusunda şirket sözleşmesinin hükümleri saklıdır. Ancak sözleşmede hüküm yoksa kolektif şirketlere ilişkin Türk Ticaret Kanunu hükümleri uygulama alanı bulur.
Komandit Ortaklık ve Yönetim
Komandit ortaklıklarda yönetim yetkisi komandite ortaklara aittir. Komanditer ortakların kural olarak yönetim yetkisi yoktur. Komandite ortakların yönetim yetkisi ise kolektif şirketlerde olduğu gibidir. Yani tüm komandite ortaklar tek başına şirketi idare etme yetkisine sahiptir. Ancak şirket esas sözleşmesi ile bu hususta farklı düzenlemeler yapmak mümkündür.
Şirket esas sözleşmesi, şirketin kuruluşunu düzenleyen en önemli belgedir. Bu belgede şirketin tanımı, görevi, hak ve sorumlulukları gibi hususlar yer alır. İşte bu sözleşmede şirketi yönetim yetkisi konusunda düzenlemeler oluşturulabilir. Bu düzenleme, ortakların iradesine bağlıdır. Dolayısıyla ortaklar bu konuda istedikleri şekilde düzenleme yapma hakkına sahiptir. Ortaklar esas sözleşmeden sonra aralarında alacakları bir kararla da bu konuda düzenleme yapabilir.
Komanditer ortaklar, şirketin temel ve olağanüstü işlemleri hakkında oy ve görüş hakkına sahiptir. Dolayısıyla bu konularda komanditer ortakların da söz hakkı vardır. Oy birliği gereken işlemlerde komanditer ortağın da mutlaka olumlu oy vermesi gerekir. Temel işlemler, genel itibarıyla ortakların şirkete giriş-çıkışı, ortaklığın konusu ve unvan değişikliği gibi işlemlerdir. Olağanüstü işlemler ise genel itibarıyla ortaklık konusuna ait olmayan işlemlerdir. Ortaklık konusuna hizmet etmeyecek taşınmazları almak-satmak, bağış yapmak gibi işlemler bu kapsamdadır. Bunlar dışında kalan, ortaklığın amacına yönelik olan işler ise yönetim hakkı kapsamına giren olağan işlerdendir. Komanditer ortakların, yönetim hakkı kapsamındaki işlerde oy ve görüş hakkı yoktur.
Komanditer ortakların olağan yönetim işlerinde oy ve görüş hakkı olmadığını açıkladık. Bu nedenle komanditer ortağın yönetim hakkından doğan işlemlere karşı itiraz hakkı da yoktur. İtiraz hakkı yalnızca yönetim yetkisine sahip olan ortaklara aittir. Yönetim yetkisine sahip olmayan ortaklar ve tabi komanditer ortakların itiraz hakkı mevcut değildir.
Komandit Ortaklık ve Denetim
Komandit ortaklık iki farklı ortak tipi içerir. Komandite ortağın şirkete ve şirketin alacaklılarına karşı sorumluluğu sınırsızdır. Komanditer ortağın sorumluluğu ise sınırlıdır. Komandite ortak, yalnızca taahhüt edip de ödemediği sermaye miktarı oranında sorumludur. Bu şirketin denetimi noktasında da ortakların denetim yetkisi ortak tipine göre değişiklik göstermektedir.
Komandite ortağın denetim yetkisi kolektif şirkette olduğu gibi sınırsızdır. Bu ortak şirketi idare yetkisine sahip olmasa da şirket üzerinde istediği gibi denetim yapma hakkına sahiptir. Şirkete ait bilgi ve belgeleri incelemenin yanı sıra, idareci ortaklardan işleyiş hakkında bilgi almak da bu kapsama girmektedir.
Komanditer ortağın denetim yetkisi ise oldukça sınırlıdır. Komanditer ortak yalnızca iş yılı sonunda ve iş saatleri içerisinde şirket envanterini, bilançoyu ve bunların sıhhatini inceleme hakkına sahiptir. Bu denetim yetkisi komanditer ortağın olağan denetim yetkisidir. Ancak bazı olağanüstü durumlarda komanditer ortağın daha geniş kapsamlı inceleme yapma yetkisi söz konusu olmaktadır. Bu durumda inceleme mahkeme vasıtasıyla yapılır. Bizzat veya uzman marifetiyle şirket işlerinin ve mevcutlarının incelenmesi söz konusu olabilir. Bu durumda olağanüstü denetim yetkisi söz konusu olur.
Komandit Ortaklıkta Rekabet ve Rekabet Yasağı
Basit bir şekilde anlatmak gerekirse rekabet yasağı, bir şirket ortağının başka bir şirket adıyla veya kendi adına ortağı olduğu şirketle aynı ticari alanda rekabet etmeme yasağıdır. Rekabet yasağı çeşitli durumlarda geçerli olmaktadır. Bu durum komandit ortaklıklarda da mevcuttur.
Kural olarak komandite ortaklar komandit ortaklığa karşı rekabet yasağına tâbidir. Ancak komanditer ortak için böyle bir yasak söz konusu değildir. Dolayısıyla komanditer ortak, komandit ortaklığa karşı başka bir şirketle veya kendi adına aynı ticaret alanında faaliyet gösterme hakkına sahiptir.
Kural olarak komanditer ortağın rekabet yasağına tâbi olmadığını açıkladık. Ancak komanditer ortağın komandit ortaklığa karşı rekabete girmesi ortaklıktan kaynaklı bazı haklarını kaybetmesine neden olur. Yukarıda komanditer ortağın olağan denetim yetkisini incelemiştik. Bu yetki, iş yılı sonunda ve iş saatleri içerisinde şirket envanterini, bilançoyu ve bunların sıhhatini inceleme ile sınırlıdır. Komanditer ortağın komandit ortaklığa karşı rekabete girmesi halinde envanter ve bilançonun sıhhatini inceleme hakkını kaybeder. Ancak envanter ve bilançoyu inceleme hakkı saklıdır; yalnızca bunların sıhhatini inceleme hakkını yitirir.
Envanter ve bilançonun sıhhatini kontrol etme, bunlara esas olan evrak ve defterler sayesinde olmaktadır. Komanditer ortak, rekabete giriştiği takdirde bu evrak ve defterleri inceleme yetkisini kaybeder. Bu nedenle her ne kadar komanditer ortak açısından rekabet yasağı yok ise de, rekabete girişmesi halinde hak kaybı söz konusu olmaktadır.
Komandit ortaklıkta kişisel ilişkileri incelediğimiz bu yazı bilgilendirme amaçlı olup hukuki görüş içermemektedir. Herhangi bir sorunuz olduğunda uzman bir avukattan destek almanızı öneririz.
