İçindekiler
Limited şirket hisse devri önalım hakkı konusuna geçmeden önce limited şirket, hisse devri ve önalım hakkı konularını inceleyelim. Türk Ticaret Kanunu md. 573’e göre limited şirket, bir veya daha çok gerçek veya tüzel kişi tarafından bir ticaret unvanı altında kurulan, esas sermayesi belirli olan ve bu sermayenin, esas sermaye paylarının toplamından oluştuğu şirket türüdür.
Limited şirketlerde hisse devri, şirketin esas sermaye paylarının üçüncü kişilere devredilmesidir. Limited şirketlerde yapılan hisse devri, anonim şirketlerde yapılan hisse devirlerinden farklılık arz etmektedir. Anonim şirketlerde çıkarılan hisse senetleri “kıymetli evrak” niteliğinde iken, limited şirketlerde hisse senetleri “kıymetli evrak” niteliğinde değildir. Limited şirketler tarafından hisse devri sırasında çıkarılan evraklar sadece ispat aracı olarak kullanılabilirler.
Önalım hakkı, herhangi bir malın üçüncü kişiye satılması durumunda bu malı aynı şartlar içerisinde öncelikle satın alma hakkıdır. Limited şirketlerde hisse devri önalım hakkı ise limited şirketlerde hisse devri işlemi yapılırken şirket ortağının sözleşmeden kaynaklanan hisse devir alma hakkını kullanmasıdır. Şimdi de limited şirket hisse devri önalım hakkını inceleyelim.
Limited Şirket Hisse Devri Şufa (Önalım) Hakkı
Limited şirketlerde hisse devri sırasında kanundan doğan bir önalım hakkı bulunmamaktadır. Diğer bir deyişle limited şirketlerin ortaklarının hisse devrinde başka bir işleme gerek kalmadan kullanabilecekleri şufa (önalım) hakları yoktur. Ancak TTK md. 577/1 (b) bendine göre şirket ana sözleşmesinde önalım hakkına ilişkin düzenlemeler yapılabilir. Dolayısı ile şirket ana sözleşmesinde önalım hakkı ile ilgili bir ibare bulunmadığı takdirde limited şirket ortaklarının hisse devri esnasında önalım hakları olmayacaktır.
Limited şirket hisse devri önalım hakkı sözleşmede yer aldığı takdirde yenilik doğuran bir haktır. Bu gerekçe ile önalım hakkı kullanıldığı takdirde, hisseyi devreden tarafa ulaştığı an önalım hakkının sonuçları meydana gelmektedir. Hisseyi devreden tarafın bu hususu kabul edip etmemesi sonucu etkilemeyecektir.
Şirket hissesi önalım hakkı kullanıldıktan sonra devir sözleşmesi ortadan kaldırılırsa ya da alıcının şahsından doğan nedenler ile devir onaylanmadığında, bu durum önalım hakkı sahibine karşı ileri sürülemez. Kural olarak, önalım hakkı sahibi payı, satıcının üçüncü kişiyle kararlaştırdığı şartlar ile kazanır. Ancak bu kurala aykırı hükümler sözleşmeye konulabilir.
Limited Şirket Hisse Devri Sözleşmesi
Limited şirketlerde hisse devri sözleşmesinin nasıl yapılacağı Türk Ticaret Kanunu 595 ve devamındaki maddelerde hüküm altına alınmıştır. Bunun için öncelikle hisse devri yazılı olarak yapılmalıdır ve yapılan bu devir işlemi noter tarafından onaylanmalıdır. Bununla birlikte, devir borcunu doğuran taahhütname gibi işlemler de yazılı olarak yapılmalıdır. Ayrıca hisse devri işleminin geçerli olabilmesi için limited şirket genel kurulunun onayı gereklidir. Hisse devrine onay verme yetkisi genel kurulun devredilemez yetkileri arasındadır. Fakat TTK md. 595’e göre genel kurul onay şartı şirket ana sözleşmesi ile kaldırılabilir. Bu durumda hisse devri için genel kuruldan onay alınmasına gerek bulunmamaktadır. Genel kurul şartının arandığı durumlarda genel kurulun hisse devri başvurusunu uzun süre sürüncemede bırakma yetkisi bulunmamaktadır. TTK md.595/7’e göre genel kurul başvurudan itibaren 3 ay içinde onay vermezse hisse devri işlemi onaylanmış sayılacaktır.
Ancak üç durumda genel kuruldan onay alınma zorunluluğu bulunmamaktadır. Bunlar şu şekildedir:
– Miras yolu ile intikal,
– Cebri icra yolu ile intikal ve
– Eşler arasındaki mal rejimi hükümleri yoluyla intikal.
Genel kurul onayının sonrasında ise hisse devrinin pay defterine kaydedilmesi gerekir. Son olarak yapılması gereken işlem ise hisse devri işleminin ticaret siciline tescil ve ilan edilmesidir. Ticaret siciline tescil kurucu nitelikte bir işlem değildir, açıklayıcı nitelikte bir işlemdir.
Hisse devrinin pay defterine kaydı defteri tutmakla yetkili kişilerce gerçekleştirilmelidir. Limited şirketlerde bu görevi yerine getirmekle görevli kişi, şirket müdürüdür. Şirket müdürü genel kurul tarafından yapılan onay işleminin ardından hisse devrini pay defterine kaydetmelidir. Bu hususta tarafların bir talepte bulunması zorunluluğu yoktur. Şirket müdürünün bu işlemi kendiliğinden yerine getirmesi gerekmektedir. Söz konusu işlemi yerine getirmede limited şirket ve şirket müdürü birlikte sorumludur.
Hisse Devrinin Kısıtlamaları
Limited şirket ortaklarının sınırsız hisse devri yetkisi yoktur. Hisse devrinin sınırlandırıldığı iki farklı durum söz konusudur.
-Birinci kısıtlama, limited şirket genel kurulu hiçbir sebep göstermeden hisse devri işlemine onay vermeyebilir. Ancak, şirket ana sözleşmesi ile buna aykırı hükümler konulabilir.
– İkinci kısıtlama ise, TTK md. 595/4’e göre şirket sözleşmesi hisse devrinin yasaklanmasıdır. Şirket sözleşmesi ile hisse devri yasaklanmışsa veya genel kurul tarafından bu devre onay verilmemişse limited şirket ortağının haklı sebeple ortaklıktan çıkma hakkı saklıdır.
Limited Şirket Önalım Hakkı Kaç Gündür?
Limited şirketlerde önalım hakkının kaç gün olacağına ilişkin kanuni bir hüküm bulunmamaktadır. Doktrinde bu sürenin sözleşme ile belirlenebileceği görüşleri bulunmaktadır. Lakin, sözleşmede bu sürenin yer almadığı durumlarda sürenin nasıl belirleneceği tartışmalıdır. Bizim de kabul ettiğimiz görüşe göre TTK md. 595/7 hükmü uygulanması gerekir. Bu hükme göre Genel Kurul 3 ay içinde başvuruyu onaylamazsa başvuru kabul edilmiş sayılacaktır. Bu durumda hisse devri sırasında önalım hakkını kullanma süresi 3 ay olarak kabul edilmesi gerekir.
Diğer bir görüşe göre ise Türk Borçlar Kanunu md.242 kıyasen uygulanmalıdır. Bu hükme göre önalım hakkı sahibi bildirimden itibaren 3 ay, herhalde satıştan itibaren 2 yıl içerisinde bu hakkını kullanmalıdır. Ancak bu hükümde yer alan süre şirketler hukuku açısından uzun bir süredir. Bu hükmün uygulanması halinde kanun koyucunun amacına aykırı hareket edilecektir. Bu nedenlerle limited şirketlerde önalım hakkı 3 ay içerisinde kullanılması gerekir.
Limited Şirket Hisse Devri Sözleşmesinde Yer Alması Gereken Hususlar
Limited şirket hisse devri sözleşmesinde yer alması gereken hususlar TTK md. 595/1’de ifade edilmiştir. Bu hususlar şunlardır;
-Ek ödeme ve yan edim yükümlülükleri,
-Rekabet yasağı ağırlaştırılmış veya tüm ortakları kapsayacak biçimde genişletilmiş ise, bu husus,
-Önerilmeye muhatap olma,
–Önalım, geri alım ve alım hakları ile
-Sözleşme cezasına ilişkin koşullar.
Kanun koyucu böylece devir gerçekleşmeden önce devralan kişinin hissede yer alan yükleri ve hakları bilmesini amaçlamıştır.
Limited Şirket Hisse Devri Önalım Hakkı Yargıtay Kararları
Devir sözleşmesinin yazılı şekilde yapılmadığı ve noter huzurunda onaylanmadığı bir dava Yargıtay’a intikal etmiştir. Yargıtay 11. Hukuk Dairesi, hisse devrinin yazılı olması şartının geçerlilik şartı olduğuna hükmetmiştir. Söz konusu kararında 11. Hukuk Dairesi yasanın aradığı anlamda devir sözleşmesi olmadığını vurgulamıştır. Bu nedenle Yargıtay geçerli bir pay devir sözleşmesinin bulunmadığına karar vermiştir. (Yargıtay 11 H.D., E 2015/8427 K 2016/3078)
Başka bir olayda, davacı ile davalılar arasındaki pay devri önce ortaklar genel kurulunda onaylanıp daha sonra noter huzurunda yapılmıştır. Yargıtay 11. H.D. bu olayda TTK m. 595’e aykırı hareket edilmiş olsa da taraflar arasında hisse devrinin gerçekleşmiş olduğuna hükmetmiştir. (11 H.D., E. 2015/15302 K. 2017/2361)
Limited şirket hisse devri sözleşmesi noter tarafından onaylandığı için resmi senet niteliğindedir. Resmi senetler de aksi ispat edilinceye kadar kesin delil hükmündedirler. Bu itibarla Yargıtay resmi senetin sahteliği davalarında Noterin de taraf olması gerektiğine karar vermiştir. (Yargıtay 11. Hukuk Dairesi 2016/2157 E., 2017/4819)
Başka bir davada Yargıtay, limited şirket hisse devri sözleşmesinin Türk Ticaret Kanunu’nda düzenlenmesi gerekçesi ile davanın Asliye Ticaret Mahkemesi’nde açılması gerektiğine karar vermiştir. Söz konusu kararda Yargıtay 11. Hukuk Dairesi, şirketler hukuku yönünden hisse devrinin Türk Ticaret Kanunu’nda düzenlendiğini vurgulamıştır. Bu sebeple Yargıtay, tarafların şirket ortağı olması ve sözleşmenin Türk Ticaret Kanunu’nda bir hukuki konu olması nedenleri ile uyuşmazlığın Asliye Ticaret Mahkemesinde görülmesi gerektiğine karar vermiştir. (Yargıtay 11. Hukuk Dairesi 2016/14877 E., 2017/286 K.)
Sonuç olarak; limited şirketlerde hisse devri, alanında uzman hukukçulardan hukuki destek alınması gereken bir konudur. Bu nedenle şirketler hukuku alanında uzman avukatlarımızdan destek alabilirsiniz.
